Pasaran saham atau stok di Malaysia terdiri daripada pasaran modal konvensional dan juga pasaran modal Islamik. Sebelum melabur dalam stok patuh syariah, anda mesti fahami konsep pelaburan patuh syariah itu terlebih dahulu.
Pasaran saham merupakan platform yang membolehkan umat Islam menyalurkan harta bagi menjalankan kegiatan ekonomi. Ia merupakan suatu organisasi yang menyediakan tempat atau kemudahan untuk membeli dan menjual saham yang disenaraikan di Bursa Malaysia. Urus niaga saham yang dilakukan di Bursa Saham tidak memerlukan pihak penjual dan pembeli untuk melakukan transaksi secara bersemuka.
Secara amnya, urus niaga saham dikategorikan sebagai harus dalam Islam memandangkan para ulama bersepakat bahawa jual beli saham adalah sama seperti jual beli komoditi yang lain dan ia seharusnya memenuhi syarat sah jual beli. Ulama yang telah mengeluarkan pandangan tersebut bersepakat menggunakan kaedah masalih mursalah kerana urus niaga saham boleh membantu memperkembangkan perniagaan dan ekonomi pelabur.
Apa itu saham patuh syariah
Di Malaysia, konsep pelaburan patuh syariah bermaksud saham dan perkhidmatan yang ditawarkan oleh mana-mana institusi kewangan ataupun pelaburan tidak terlibat dengan riba, gharar dan perjudian atau aktiviti tidak beretika.
Maksud patuh syariah
Pelaburan patuh syari’ah bermaksud saham dan perkhidmatan yang ditawarkan oleh mana-mana institusi kewangan ataupun pelaburan tidak terlibat dengan tiga unsur berikut:
i. Riba
Dari segi bahasa, riba membawa maksud pertambahan atau kesuburan. Sebaliknya, dari segi istilah pula riba diklasifikasikan sebagai aktiviti yang tidak ada pertukaran harta dengan harta yang adil. Riba bermaksud pelabur menikmati keuntungan tanpa ada sebarang usaha. Amalan riba merupakan aktiviti tercela dan ditegah di dalam Islam.
Terdapat dua kategori riba:
-
Riba Fadhl
Merupakan riba lebihan yang tidak sama dengan timbangan atau bilangan asal dalam jual beli.
-
Riba An-Nasi-ah
Riba yang disebabkan oleh kelewatan atau penangguhan bayaran. Sebagai contoh, akibat lewat membayar hutang, secara tiba-tiba sahaja jumlah faedah dinaikkan beberapa peratus dan secara automatik ditambah kepada nilai pokok yang harus dibayar. Justeru, pelabur yang melabur di dalam saham syariah perlu memastikan bahawa pelaburan yang dijalankan tidak terlibat dengan unsur riba.
ii. Gharar
Gharar dari segi istilah membawa maksud Al-Mukhtharah (pertaruhan) dan Al-Jahalah (ketidakjelasan). Pengertian istilah gharar banyak ditemukan di dalam Ekonomi Islam karena kegiatannya termasuk dalam proses jual beli. Pelabur patuh syariah haruslah memastikan kontrak perdagangan sama ada dengan syarikat atau dengan broker adalah jelas dan nyata.
iii. Perjudian atau aktiviti tidak beretika
Maysir dan qimar ialah dua istilah yang sama ertinya iaitu judi. Judi merupakan aktiviti yang berunsurkan taruhan dari kedua belah pihak. Judi juga merupakan aktiviti yang menyebabkan keuntungan hanya berlaku di satu pihak dan kerugian bagi pihak lainnya. Judi merupakan aktiviti yang bergantung hanya kepada nasib sematamata, iaitu setiap pelabur bersetuju bahawa pihak yang menang akan mendapat bahagian daripada pihak yang kalah. Maysir adalah haram di sisi Islam, malah sekiranya sesuatu urusan niaga atau kontrak terlibat dengan unsur Maysir, ia terus menjadi tidak sah di sisi Islam. Oleh itu, pelabur yang bijak harus peka untuk memastikan bahawa sesebuah syarikat saham menjalankan aktiviti-aktiviti perjudian ataupun sebarang aktiviti yang tidak beretika seperti penggubalan wang haram (money laundering).
BACA: Hartanah vs saham: Pelaburan manakah yang lebih baik di Malaysia?
Siapa yang bertanggungjawab mengaudit saham patuh syariah ini
Di Malaysia, proses tapisan dan pengenalpastian saham patuh syariah dikenali sebagai saringan syariah. Proses ini dijalankan dua kali setiap tahun oleh Majlis Penasihat Syariah (SAC) dan Suruhanjaya Sekuriti Malaysia (SC). Proses penyaringan syariah ini adalah berdasarkan maklumat yang diterima dari SC. Bagi memastikan saham terlibat adalah patuh syariah, SAC akan menganalisis data yang dikumpulkan oleh SC dari pelbagai sumber, termasuk laporan tahunan syarikat dan temubual yang dilakukan ke atas syarikat.
SAC secara berterusan akan berterusan mengkaji Status Syariah syarikat yang tersenarai ini berdasarkan penyata kewangan tahunan terakhir mereka yang telah diaudit. SAC telah menetapkan kaedah ini bagi menyaring saham patuh syariah bermula tahun 1995 sehingga Mei 2013. Seterusnya, kaedah penyaringan yang disemak semula telah digunakan untuk menyusun Senarai Pematuhan Syari’ah bermula pada bulan November 2013.
Cara mudah untuk kenali saham patuh syariah di Bursa Malaysia
SAC akan mempertimbangkan jumlah peratusan aktiviti kepada keseluruhan hasil dan keuntungan sebelum cukai (PBT) bagi sesebuah syarikat. Berikut adalah pengiraan yang akan dibuat dan dibandingkan dengan penanda aras aktiviti perniagaan yang berkaitan:
i. Semak aktiviti perniagaan syarikat
Perolehan daripada operasi perniagaan tidak patuh shariah hendaklah memenuhi kriteria peratusan tertentu. Peratusan ini berbeza mengikut industri. Contoh peratusan yang menjadi penanda aras:
-
Penanda aras 5%
Konsep penanda aras 5% digunakan bagi mengukur tahap percampuran sumbangan aktiviti yang jelas keharamannya atau tidak selaras dengan prinsip syariah. SAC akan memastikan bahawa sumbangan aktiviti tidak patuh syariah haruslah kurang daripada 5% daripada jumlah pendapatan kumpulan atau keuntungan kumpulan sebelum cukai syarikat. Berikut adalah aktiviti-aktiviti perniagaan yang diselia oleh ahli panel SAC:
- Perbankan konvensional
- Insurans konvensional
- Perjudian
- Minuman keras dan segala aktiviti berkaitan dengannya
- Daging khinzir dan segala aktiviti berkaitan dengannya
- Makanan dan minuman yang tidak halal
- Aktiviti hiburan yang tidak patuh syariah
- Tembakau dan segala aktiviti berkaitan dengannya
- Pendapatan yang dijana hasil daripada kadar faedah dan bunga
- Segala jenis aktiviti perniagaan berkaitan yang tidak mematuhi prinsip syariah
-
Penanda aras 20%
Seterusnya, bagi penanda aras 20% digunakan untuk menyelia aktiviti perniagaan yang disenaraikan dan peratus sumbangan aktiviti tidak patuh syariah haruslah kurang daripada 20% daripada jumlah pendapatan kumpulan atau keuntungan kumpulan sebelum cukai syarikat:
- Perdagangan saham
- Perniagaan berkaitan broker saham
- Hasil sewaan yang diterima daripada aktiviti yang tidak patuh syariah
- Lain-lain aktiviti perniagaan yang dilihat sebagai tidak menepati prinsip syariah
ii. Semak tanda aras nisbah kewangan syarikat
SAC juga akan menetapkan bahawa jumlah riba syarikat tidak seharusnya melebihi 33% daripada keuntungan syarikat dalam aktiviti-aktiviti berikut:
-
Tunai ke atas jumah aset
Simpanan tunai di akaun bank dan instrumen konvensional keseluruhannya mestilah bernilai kurang daripada 33%. Simpanan tunai di perbankan Islam dikecualikan di dalam pengiraan kerana ianya tidak mempunyai riba.
-
Hutang ke atas jumlah aset
Hutang yang diambil kira ialah hutang yang berasaskan faedah dan ahli panel SAC akan memastikan bahawa ianya mestilah kurang daripada 30%. Manakala pembiayaan secara Islam ataupun sukuk tidak diambil kira dalam pengiraan dan saringan ini.
iii. Buat semakan dalam talian
Anda juga boleh membuat semakan saham patuh syariah secara dalam talian ataupun mengunakan aplikasi yang dimuatnaik ke peranti anda.
-
Daftar akaun CDS patuh syariah
Cara paling mudah ialah pelabur membuka akaun dagangan patuh syariah. Pastikan pelabur hanya membeli saham patuh syariah yang telah disenarikan di Bursa Malaysia dan telah mendapat kelulusan SAC. Selain itu juga pelabur boleh menghubungi remisier sendiri. Remisier yang bertanggungjawab akan mengajar pelabur cara mengenal pasti status saham yang dibeli. Ini kerana setiap platform dagangan mempunyai cara untuk memaklumkan pelabur masing-masing status syariah sesebuah saham. Walau bagaimanapun, setiap syarikat pelaburan mempunyai kaedah yang berbeza.
-
Buat semakan sendiri di laman web Bursa Malaysia
Langkah-langkah semakan adalah seperti berikut:
- Pergi ke laman web Bursa Malaysia
- Di ruangan ‘Get Quote’ tulis nama syarikat yang mahu semak
- Ketik nama syarikat dan layari ‘Company Overview’
-
Semak di BURSAMKTPLC
Selain itu pelabur boleh melayari layari laman web BursaMKTPLC. Pendaftaran adalah secara percuma. Buat tetapan Shariah Mode semasa menggunakan laman web ini. Semua saham yang dipaparkan adalah patuh syariah.
iv. Buat semakan kualitatif
Selanjutnya, SAC juga akan memastikan persepsi umum masyarakat terhadap sesebuah syarikat adalah positif dan bersih. Imej dan aktiviti syarikat haruslah sejajar dengan perspektif dan selari dengan gagasan Islam. Akhirnya, setelah lulus kesemua syarat patuh syariah, barulah SAC akan meletakkan status patuh saham kepada syarikat-syarikat tersebut.
Senarai saham patuh syariah 2021
SC baru saja mengeluarkan senarai kemas kini Sekuriti Patuh Syariah yang berkuatkuasa 28 Mei 2021. Berikut adalah senarai syarikat:
- Amtel Holdings Sdn Bhd
- Anzo Holdings Bhd
- A-Rank Bhd
- BCB Bhd
- BV Land Holdings Bhd
- CAB Cakaran Corporation Bhd
- Cuscapi Bhd
- Eco World International Berhad
- Eden Inc. Bhd
- Flexidynamic Holdings Bhd
- Golden Land Bhd
- HPP Holdings Bhd
- Jishan Bhd
- Karex Bhd
- Malaysian Pacific Corporation Bhd
- Mobilia Holdings Bhd
- Only World Group Holdings Bhd
- PLB Engineering Bhd
- Rexit Bhd
- Ta Win Holdings Bhd
- Tanco Holdings Bhd
- UCI Resources Bhd
- Volcano Bhd
Senarai organisasi yang menjalankan perdagangan saham mengikut prinsip syariah
Berikut adalah Senarai Organisasi Peserta Islam (PO Islam) yang menjalankan transaksi saham mengikut prinsip syariah. Anda boleh boleh rujuk laman web Bursa Malaysia untuk maklumat terperinci.
- Affin Hwang Investment Bank Berhad (tingkap Islam)
- Alliance Investment Bank Berhad (tingkap Islam)
- AmInvestment Bank Berhad (tingkap Islam)
- BIMB Securities Sdn Bhd (penuh)
- CGS-CIMB Securities Sdn Bhd (tingkap Islam)
- Hong Leong Investment Bank (tingkap Islam)
- Inter-Pacific Securities Sdn Bhd (tingkap Islam)
- Kenanga Investment Bank Berhad (tingkap Islam)
- Malacca Securities Sdn Bhd (tingkap Islam)
- Maybank Investment Bank Berhad (tingkap Islam)
- MIDF Amanah Investment Bank Berhad (tingkap Islam)
- Public Investment Bank Berhad (tingkap Islam)
- RHB Investment Bank Berhad (tingkap Islam)
- TA Securities Holdings Berhad (tingkap Islam)
- UOB Kay Hian Securities Sdn Bhd (tingkap Islam)
- KAF Equities Sdn Bhd (tingkap Islam)
Adapun objektif transaksi saham adalah untuk mendapatkan keuntungan dengan membeli saham pada harga yang rendah dan menjual saham pada harga yang tinggi. Kalakian, bagi pelabur jangka panjang, kebiasaanya mereka akan memilih saham berdasarkan beberapa faktor, kebanyakan mereka telah menyelidik latar belakang syarikat yang bakal dilaburkan. Mereka akan membaca dan memahami prospektus, laporan kewangan dan pengumuman korporat yang diedarkan oleh syarikat kepada pemegang saham dan orang awam.
Faktor lain yang mempengaruhi keputusan pelabur adalah seperti latar belakang syarikat dan pengurusannya, kekuatan kewangan syarikat, nisbah harga perolehan dan hasil dividen, prospek pertumbuhan perolehan dan kebolehan syarikat untuk bersaing. Kebiasaannya, pelabur yang bijak akan meneliti faktor-faktor tersebut sebelum melakukan sebarang keputusan pelaburan.
BACA: Hibah: Apa akan terjadi sekiranya berlaku kematian pemilik rumah?
Lain-lain pelaburan patuh syariah di Malaysia
Selain saham atau stok, anda juga boleh berjinak-jinak dengan lain-lain pelaburan patuh syariah di Malaysia.
-
Hartanah
Anda boleh melabur dalam hartanah komersial atau kediaman seperti Amanah Hartanah Bumiputera (AHB). Kebanyakkan bank di Malaysia menawarkan pembiayaan patuh syariah. Bukan itu sahaja, anda boleh memilih perlindungan takaful untuk rumah anda, seperti Mortgage Reducing Term Takaful (MRTT) dan Mortgage Level Term Takaful (MLTT). Pilihan insurans konvensional untuk rumah pula adalah Insurans Jangka Tahap Gadai Janji atau Mortgage Level Term Assurance (MLTA). Jika keliru atau kurang pasti akan kelebihan dan kekurangan kedua-dua insurans ini, buat perbandingan terlebih dahulu sebelum anda memilih takaful atau insurans konvensional.
-
Dana Amanah (Unit Trust)
Bukan semua dana amanah berstatus patuh shariah. Pilih dana amanah yang dinamakan dengan ‘sukuk’, ‘Islamik’, atau syariah. Baca lebih lanjut untuk ketahui mana lagi bagus, private mandate atau unit trust?
-
Pelaburan emas
Sama seperti stok atau bon, nilai emas juga ada naik turun. Ia juga merupakan pelindung nilai daripada inflasi, pelindung kewangan jika berlaku kegawatan dan juga merupakan pembahagi portfolio yang baik. Ini kerana nilainya yang lebih stabil berbanding dengan matawang. Baca panduan lengkap pelaburan emas di Malaysia sekiranya anda berminat dalam pelaburan jenis ini.
BACA: Apakah perbezaan antara wasiat, hibah dan faraid?
Dengan adanya pelaburan patuh syariah yang telah melalui proses audit atau penyaringan yang ketat, pelabur yang berminat untuk melabur di mana-mana kaunter saham patuh syariah tidak perlu lagi berasa ragu dan tidak pasti untuk terus melabur. Sediakan payung sebelum hujan dan melaburlah demi masa depan anda.
Disunting oleh Rebecca Hani Romeli