Konsep pembayaran zakat saham adalah sama seperti zakat pendapatan. Bila anda memperolehi untung daripada aktiviti saham dan cukup syarat, anda wajib membayar zakat! Jom kita lihat pengiraan zakat dan di mana anda boleh membayar zakat online.
Zakat saham hanya merangkumi jual beli saham. Contohnya saham syarikat (stocks), saham dana pertukaran dagangan (ETF) dan lain-lain. Menurut Pusat Pungutan Zakat (PPZ), Amanah Saham Nasional Berhad (ASNB) dan simpanan tetap (fixed deposit) pula jatuh di bawah zakat simpanan, dan bukan saham!
Jenis Zakat Saham
Terdapat dua zakat saham iaitu pemilikan jangka pendek atau panjang:
1. Zakat saham jangka pendek – Khususnya untuk peniaga saham (trader), yang jual beli saham dalam tempoh setahun.
2. Zakat saham jangka panjang – Untuk para pelabur yang memperoleh pulangan dari kenaikan harga saham dan dividen.
Pembayaran zakat amatlah penting kerana ia digunakan untuk menolong orang-orang susah seperti golongan asnaf, anak-anak yatim, ibu tunggal dan orang kurang upaya. Memang tanggungjawab kita sebagai masyarakat untuk membantu golongan berpendapatan rendah. Anda pula dapat memperolehi keberkatan.
Syarat-syarat bayar zakat saham
- Beragama Islam
- Pelaburan 100% milik anda (boleh menjual dan mendapat manfaat sebagai pelabur)
- Cukup nisab atau bahasa pasarnya cukup nilai (dah lebih nisab, baru kena bayar) – boleh merujuk nisab di sini!
- Nisab ikut purata harga 85 gram emas pada tahun tersebut.
- Cukup tempoh (setahun). Kalau kurang dari setahun, tidak apa, anda boleh membayar zakat atas untung jualan.
- Halal – tidak ada unsur riba dan perkara yang tak dibenarkan dalam Islam.
Sekiranya jumlah saham anda pada tahun itu tak cukup nilai, anda tidaklah perlu membayar zakat.
Sebelum bayar zakat saham, semak situasi ini dulu!
Tetapi, tidak semestinya asal lepas syarat baru anda mesti membayar zakat. Ia juga bergantung kepada situasi atau syarat berikut:
Situasi 1: Saham patuh syariah
Sekiranya saham yang anda beli itu patuh syariah, anda memang mesti membayar zakat. Kalau saham syarikat itu patuh syariah, maknanya ia tidak mempunyai unsur-unsur yang tak dibenarkan dalam Islam.
Contohnya jika anda pemilik saham Top Glove, anda perlu membayar zakat saham setiap tahun kerana ia saham patuh Syariah:
Situasi 2: Saham tak patuh syariah
Kalau syarikat itu ada unsur-unsur yang tidak dibenarkan dalam Islam – secara automatik ia tidak mematuhi syariah. Kalau anda memiliki saham syarikat itu, anda hanya perlu membayar zakat atas wang modal sahaja.
Contohnya, syarikat Heineken, yang tidak mempunyai unsur syariah:
Katakan nilai saham semasa Heineken anda sebanyak RM50,000 dan anda meperolehi untung RM10,000. Tetapi disebabkan saham itu tidak patuh syariah, anda hanya perlu membayar zakat atas jumlah RM50,000.
RM50,000 x 2.5% (kadar zakat saham) = RM1,250
NOTA: Kadar zakat saham adalah 2.5%, sama dengan kadar zakat pemilikan harta peribadi. Cuma, cara pengiraan zakat saham ini lain sedikit kerana ia mengikuti jenis pegangan jangka pendek atau panjang.
Situasi 3: Syarikat sudah bayar zakat perniagaan
Sekiranya anda tidak tahu, tiada istilah dua kali bayar untuk pembayaran zakat. Maka, kalau syarikat pelaburan anda itu sudah membayar zakat perniagaan, anda tidak perlu membayar zakat saham. Syarikat itu dianggap sudah membayar zakat bagi pihak pemegang sahamnya.
Bagaimanakah cara untuk mengenal pasti? Anda mestilah mendapatkan maklumat dari syarikat tu. Anda boleh boleh meneliti laporan tahunan syarikat dan penyata kewangan (financial statement) atau hubungi syarikat berkenaan. Malangnya, Pusat Pungutan Zakat tidak boleh memberi maklumat sama ada sesuatu syarikat itu membayar zakat perniagaan atau tidak.
BACA: eGUMIS: Cara buat semakan Wang Tak Dituntut (WTD) dan proses bayarannya
Cara kira zakat pendapatan
Untuk zakat saham pegangan jangka pendek, anda hanya mengira untung selepas jualan dan menolak modal awal. Formula di bawah boleh digunakan:
(Nilai saham semasa + Baki semasa – Kos berkaitan*) x 2.5%
P/s: Kos berkaitan* antaranya adalah kos jual beli, kos bayar broker dll.
Sebagai contoh, nilai saham semasa anda adalah RM20,000, baki semasa adalah RM5,000 dan kos berkaitan pula adalah RM300. Contoh pengiraan ditunjukkan di bawah:
(RM20,000 + RM5,000 – RM300) x 2.5%
RM24,700 x 2.5% = RM617.50
Formula lain yang lagi senang anda boleh gunakan adalah:
([Harga jualan – Kos belian] x Unit) x 2.5%
Katakan anda menjual 20,000 unit saham sebanyak RM2.50/unit (anda beli dengan harga RM2.00.unit), ini cara kiraannya:
([RM2.50 – RM2.00) x 20,000) x 2.5%
([RM0.50] x 20,000) x 2.5%
RM10,000 x 2.5% = RM250
Saham pegangan jangka panjang
Cara mengira saham pegangan jangka panjang lebih kurang sama. Cuma, anda perlu menambah dividen. Formula ini dikira dari nilai bersih saham selepas ditolak pembiayaan/pinjaman yang belum dijelaskan (kalau ada).
(Nilai saham semasa + Baki semasa + Dividen – Kos berkaitan*) x 2.5%
Sebagai contoh, nilai saham semasa anda adalah RM100,000, baki semasa adalah RM5,000 dan dividen sebanyak RM1,500. Kos berkaitan pula adalah RM300. Anda perlu membayar zakat saham sebanyak…
(RM100,000 + RM5,000 + RM1,500 – RM300) x 2.5%
RM106,200 x 2.5% = RM2,655
Katakan anda mempunyai 2 saham dari 2 syarikat yang berlainan, anda perlu menambah nilai itu sekali. Contoh kiraan:
Saham A:
(RM50,000 + RM2,500 + RM1,000 – RM300) x 2.5%
RM53,200 x 2.5% = RM1,330
Saham B:
(RM30,000 + RM2,000 + RM500 – RM300) x 2.5%
RM32,200 x 2.5% = RM805
Tambah Zakat Saham A + B
RM1,330 + RM805 = RM2,135
Kalau anda tidak pasti dengan kiraan anda atau takut tersalah kira, anda boleh menggunakan kalkulator zakat online ini.
Di mana anda boleh bayar zakat secara online?
Kebiasaannya, ramai umat Islam membayar zakat di kaunter Pusat Pungutan Zakat berdekatan atau Jabatan Agama negeri masing-masing. Namun, kalau anda tak mahu keluar ekoran penularan wabak COVID-19 dan Perintah Kawalan Pergerakan (PKP), anda boleh membayar zakat online. Menurut Pusat Pungutan Zakat, ada 4 cara untuk membayar zakat online:
1. Potongan Gaji Online – Pembayaran zakat juga boleh dibuat melalui potongan gaji di tempat anda bekerja.
2. Bayaran Tunai Online menggunakan platform FPX Pusat Pungutan Zakat.
3. Perbankan Internet – Anda boleh menggunakan perkhidmatan perbankan Internet dari bank-bank di Malaysia termasuk Pos Malaysia, Maybank2U, Bank Islam dan CIMB. Maklumat lanjut di sini.
4. Kad Kredit Islamik – Bayaran zakat boleh dibuat menggunakan kad kredit Islamik yang patuh shariah.
Anda juga boleh membuat bayaran di Jabatan Agama negeri masing-masing. Berikut adalah laman web zakat mengikut negeri untuk maklumat lanjut:
- Kuala Lumpur: http://www.zakat.com.my
- Selangor: http://www.zakatselangor.com.my
- Penang: http://www.zakatpenang.com
- Pahang: http://www.zakatpahang.my
- Melaka: http://www.izakat.com
- Kedah: https://www.zakatkedah.com.my/
- Negeri Sembilan: https://www.zakatns2u.biz/
- Terengganu: http://www.maidam.gov.my/index.php/en/contact-us
- Johor: https://www.maij.gov.my/
- Kelantan: https://www.e-maik.my/v2/index.php/ms/perkhidmatan-kami/pungutan-zakat
- Perak: https://ezakat.maiamp.gov.my/
- Perlis: http://maips.gov.my/
- Sabah: https://appszakat.sabah.gov.my/
- Sarawak: https://www.tbs.org.my
Apa akan berlaku kalau anda tak bayar zakat saham?
Sebagai orang Islam, kita tahu yang membayar zakat adalah tanggungjawab wajib.
Tapi, jangan risau, tiada masalah sangat pun kalau anda terlupa membayar zakat saham untuk beberapa tahun. Mungkin anda ada perkara penting yang perlu dibayar dulu. Anda boleh ‘qada’ membayar zakat-zakat yang tak selesai lagi.
Satu opsyen, anda boleh ke mana-mana pusat zakat dan terangkan situasi anda. Staf pusat zakat akan menolong kiraan zakat saham anda dan berapa jumlah yang anda kena bayar.
Cuma, mana taknya, sekali bayar zakat mungkin akan mencecah ribuan ringgit. Sebab itu, lebih baik untuk mempraktikkan bayaran zakat saham setiap tahun. Anda bolehlah meletakkan peringatan di dalam telefon bimbit untuk membantu anda.
Selamat membayar zakat saham!
*Artikel ini telah diolah semula daripada “Saham Pun Kena Bayar Zakat?” Ni Cara Untuk Korang Kira!“ yang pertama kali diterbitkan di Loanstreet.com.my.