(DIKEMASKINI) Vaksin AstraZeneca: Apa yang anda perlu tahu sebelum, semasa dan selepas vaksinasi

Pendaftaran fasa kedua bagi vaksin AstraZeneca COVID-19 di Malaysia penuh dalam masa beberapa minit sahaja. Berikut merupakan perkara yang anda perlu tahu tentang proses vaksinasi ini.

Artikel ini diterjemah dari AstraZeneca Vaccine: What you should know before, during, and after vaccination oleh Nur Sabihah. 

✉️ Ikuti kami di Telegram untuk info terkini.

Pendaftaran fasa kedua bagi #CucukMyAZ telah dibuka bagi penduduk di  Lembah Klang, Penang, Johor, Kuching, dan Miri untuk mereka yang berumur 60 tahun ke atas dan seterusnya dibuka kepada orang awam.

Antara isu yang paling hangat diperkatakan pada 26 Mei yang lalu ialah proses pendaftaran Fasa 2 bagi vaksinasi AstraZeneca COVID-19. Keadaan ini menjadi tular apabila slot vaksinasi sebanyak 956,609 telah habis ditempah hanya dalam masa beberapa minit dengan proses tempahan yang huru-hara di laman web Jaminan Akses Bekalan Vaksin COVID-19 (JKJAV). Malah, ada yang mengadu tentang gangguan teknikal dan kesukaran untuk membuat tempahan melalui laman web itu.

Walaupun terdapat beberapa agenda anti-vaksin yang cuba disebarkan di negara ini, kejadian yang berlaku ini membuktikan bahawa rakyat Malaysia sebenarnya tidak sabar untuk mendapatkan suntikan vaksin mereka. Kerajaan pula mengambil tindakan dengan tidak lagi menawarkan vaksin ini secara sukarela, dan ia dimasukkan kembali dalam senarai Program Imunisasi COVID-19 Kebangsaan (PICK).

Jenis vaksin COVID-19 yang terdapat di Malaysia

Setakat 7 Jun 2021, terdapat tiga jenis vaksin yang telah diluluskan penggunaannya di  Malaysia di bawah Program Imunisasi COVID-19 Kebangsaan (PICK) iaitu:

• Pfizer-BioNTech: BNT162b2

Sejenis vaksin jenis RNA. Ia telah menjalani 25 ujian di 14 negara dan diluluskan di 85 buah negara. Ia juga turut dikenali sebagai Tozinameran, Comirnaty.

• Oxford-AstraZeneca: AZD1222

Sejenis vaksin Non-Replicating Viral Vector . Ia telah menjalani 31 ujian di  18 buah negara dan diluluskan di 102 buah negara. Ia turut dikenali sebagai Vaxzevria.

• Sinovac: CoronaVac

Sejenis vaksin virus tak teraktif. Ia telah menjalani 15 ujian di  7 buah negara dan diluluskan di  26 buah negara.

Dua jenis vaksin yang sedang menjalani ujian klinikal di  Malaysia:

1.   ReiThera: GRAd-COV2
2.   Chinese Academy of Medical Sciences: Inactivated (Vero Cells)

Program Imunisasi Covid-19 Kebangsaan (PICK)

Dalam program ini, vaksin akan diberikan secara percuma kepada warganegara dan juga bukan warganegara di Malaysia. Setakat bulan Februari 2021, Malaysia telah mendapatkan akses kepada  66.7 juta dos vaksin COVID-19 melalui Fasiliti COVAX dan pembelian awal daripada lima pembekal vaksin  COVID-19. Berikut merupakan Portfolio Vaksin Covid-19 Malaysia.

Adakah vaksin Covishield da AstraZeneca sama

Ya. Covishield merupakan versi vaksin AstraZeneca yang dihasilkan oleh pembekal India.

BACA: 8 cara simpan barang dapur basah supaya tahan lama

Persediaan sebelum proses vaksinasi AstraZeneca

Berikut merupakan beberapa persediaan yang boleh dilakukan sekiranya anda masih belum menerima suntikan vaksin dos pertama. 

1. Sebelum proses vaksinasi AstraZeneca

Pertama sekali, dapatkan slot vaksinasi anda melalui aplikasi MySejahtera atau laman web JKJAV. Maklumat janji temu vaksin dan Pusat Pemberian Vaksin (PPV) anda akan dikemaskini dalam aplikasi MySejahtera dalam masa 48 jam setelah mendapatkan slot. Fasa pertama bagi vaksin AstraZeneca COVID-19 di Malaysia telah dibuka bagi penduduk Lembah Klang pada 2 Mei 2021, di mana  268,000 slot yang telah habis ditempah dalam masa kurang dari 4 jam.

Tidak seperti vaksin Pfizer dan Sinovac, vaksin AstraZeneca COVID-19 pada permulaannya  telah ditawarkan kepada orang awam yang sukarela, “siapa cepat, dia dapat”. Hal ini kerana terdapat kebimbangan yang muncul akibat beberapa kes darah beku yang telah timbul dalam kalangan penerima vaksin tersebut. Walaupun begitu, perlu diingatkan, kes ini hanyalah kes-kes yang terpencil dan jarang berlaku.

Seperti yang telah diterangkan sebelum ini, kerajaan telah mengambil keputusan untuk membatalkan platform pendaftaran vaksin ini secara sukarela setelah pelbagai respon positif. Malah, vaksin ini akan dikendalikan di bawah program vaksinasi kebangsaan.

2. Hari vaksinasi di PPV

Sediakan barang-barang ini sebelum anda meninggalkan rumah. Di PPV, anda akan dikehendaki:

• Mempamerkan IC atau pasport
• Bawa telefon bimbit dengan maklumat janji temu yang telah didaftarkan di aplikasi MySejahtera 
• Anda perlu menandatangani borang keizinan, oleh itu bawa pen anda sendiri untuk mengurangkan sentuhan daripada berkongsi dengan orang lain

Seterusnya, vaksin tersebut akan dicucuk pada bahagian atas lengan. Oleh itu, elakkan memakai pakaian yang terlalu ketat atau lengan baju yang susah untuk digulung ke atas. Bagi wanita Muslim, anda boleh memakai kardigan atau jaket bersama baju lengan pendek bagi memudahkan anda menanggalkannya apabila tiba masanya untuk dicucuk vaksin.

Tidak seperti pemeriksaan kesihatan yang lain, proses vaksinasi COVID-19 tidak memerlukan anda berpuasa sebelum janji temu. Makan makanan yang seimbang akan mengelakkan anda menjadi lemah, menenangkan diri dan memastikan kandungan gula dalam darah yang stabil.

Bagi proses ini, anda dinasihatkan untuk tidak sampai terlalu awal untuk mengelakkan kesesakan orang ramai di PPV. Masa yang paling sesuai untuk anda sampai ialah  15 hingga 30 minit sebelum janji temu vaksin. Jika lokasi  PPV memerlukan anda untuk merentas antara daerah atau negeri, hanya tunjukkan saja maklumat janji temu (pada aplikasi MySejahtera, laman web, atau SMS) sewaktu melepasi sekatan polis.

3. Selepas proses vaksinasi

Selepas suntikan dos pertama, anda akan diberikan kad vaksinasi COVID-19. Janji temu bagi dos kedua akan dikemaskini di aplikasi MySejahtera dalam masa 12 minggu selepas suntikan pertama (sela masa antara dos pertama dan kedua vaksin AstraZeneca telah dipendekkan daripada 12 minggu ke sembilan minggu). Sebenarnya, kesan sampingan daripada suntikan vaksin adalah perkara biasa. Ia sebenarnya merupakan kesan daripada sistem imunisasi badan bertindak balas terhadap vaksin. Ini bermakna, ia sebenarnya berkesan! Anda digalakkan untuk berehat sahaja sepanjang hari.

Kesan sampingan pula boleh berbeza bagi setiap individu dan berbeza tahapnya. Anda juga boleh bersiap sedia dengan melakukan persediaan awal seperti menambah stok makanan serta pil tahan sakit seperti paracetamol (Panadol) or ibuprofen untuk hari selepas vaksinasi. Jangan lupa juga untuk melaporkan sebarang simptom selepas vaksinasi di MySejahtera!

Pemberian vaksin secara walk-in di Lembah Klang

Vaksinasi walk-in ini khusus untuk penduduk Lembah Klang dan berkuasa mulai 2 ogos 2021. Ia meliputi 10 PPV terpilih dan melalui program jangkauan (outreach programme) ke kawasan pinggiran Lembah Klang.

Jadual vaksinasi walk-in

Pastikan anda mengikut masa yang telah ditetapkan. Jadual vaksinasi adalah seperti berikut:

• 2 Ogos hingga 4 Ogos: Khusus untuk warganegara Malaysia yang berusia 40 tahun ke atas dan golongan komorbid
• 5 Ogos hingga 22 Ogos: Khusus untuk warganegara Malaysia yang berumur 18 tahun ke atas
• 9 Ogos hingga 11 Ogos: Untuk warga asing yang berumur 40 tahun ke atas serta mempunyai sejarah penyakit komorbid
• 12 Ogos hingga 22 Ogos: Untuk warga asing yang berusia 18 tahun ke atas

Pemberian vaksinasi akan bermula pada jam 2 petang mengikut senarai PPV yang dikhaskan untuk walk-in. Senarai PPV yang terpilih adalah seperti berikut:

Warganegara Malaysia (2 Ogos – 22 Ogos)

Ini merupakan senarai PPV yang dikhaskan untuk warganegara Malaysia:

• Pusat Konvensyen Kuala Lumpur (KLCC)/ KLCC Convention Centre – HCO F
• Pusat Konvensyen Kuala Lumpur (KLCC) – HCO G
• Pusat Konvensyen Kuala Lumpur (KLCC) – HCO H
• Pusat Konvensyen Bangi Avenue (BACC)
• Hotel Wyndham, Klang
• Dewan TAR Sabak Bernam
• Dewan Komuniti Serendah
• Movenpick Hotel & Convention Center KLIA, Sepang
• Pusat Konvensyen Ideal, Shah Alam (IDCC)

Bukan Warganegara (9 Ogos – 22 Ogos)

PPV ini dikhaskan untuk bukan warganegara sahaja

• Stadium Nasional Bukit Jalil

Dokumen yang perlu dikemukakan di PPV

Anda perlu mengemukakan bukti untuk mengesahkan anda tinggal atau bermastautin di Lembah Klang. Sila bawa mana-mana dokumen berikut:

• Alamat di kad pengenalan (IC)
• Lesen memandu
• Sebarang bil utiliti atau kad kredit
• Kad pekerja
• Kad pelajar
• Surat Perjanjian atau lain-lain lagi

Bagi individu komorbid pula, anda perlu membawa surat doktor untuk mengesahkan sejarah kesihatan anda.

Apakah kesan sampingan vaksin COVID-19 

Secara umumnya, semua vaksin COVID-19 mempunyai kesan sampingan yang lebih kurang sama. Ia boleh berbeza bagi setiap individu dan berbeza tahapnya. Ada individu yang melaporkan langsung tiada kesan sampingan. Antara kesan sampingan bagi vaksin ini ialah sakit pada kawasan suntikan, seram sejuk, berasa letih dan mengalami demam. Kesan yang dialami kebiasaannya ringan dan sederhana sahaja.

Sama seperti vaksin yang lain, terdapat kemungkinan akan berlaku kesan sampingan yang teruk, tetapi ia sangat jarang terjadi. Contohnya, reaksi alahan terhadap vaksin. Maklumkan kepada kakitangan kesihatan sekiranya anda mempunyai masalah kesihatan atau alahan yang serius sebelum anda menerima vaksin ini.

Bagi kesan sampingan AstraZeneca, ia akan menjadi lebih ringan selepas dos kedua. Jenis kesan sampingan tersebut pula adalah sama dan biasanya akan berterusan buat sehari atau dua. Walaubagaimanapun, faedah vaksinasi ini masih lebih baik daripada kesan sampingan yang akan dialami selepas vaksin.

Berapa lama kesan sampingan vaksin COVID-19 akan berterusan?

Kesakitan pada bahagian lengan akan dirasa selepas sahaja anda dicucuk vaksin dan kesan sedikit teruk seperti demam dan seram sejuk akan dialami dalam masa 8 hingga 12 jam. Namun, kesan sampingan ini akan beransur hilang dalam masa 48 jam. Jika anda mempunyai simptom teruk yang masih berterusan, sila dapatkan bantuan dan rawatan daripada doktor.

Kesan sampingan vaksin COVID-19 yang sangat jarang berlaku

Bagi vaksin  AstraZeneca, terdapat risiko bagi pembentukan darah beku yang dikaitkan dengan tahap platelet yang rendah selepas menerima dos pertama. Walaupun begitu, European Medicines Agency (EMA) telah membuat kesimpulan bahawa kes ini sangat-sangat jarang terjadi. 

Sementara itu Agensi Pengawalseliaan Produk Ubat-ubatan dan Kesihatan United Kingdom (MHRA)  United Kingdom (Medicines and Healthcare products Regulatory Agency (MHRA))  menyatakan walaupun terdapat bukti kukuh antara vaksin dan darah beku, lebih banyak kajian yang perlu dilakukan. Mereka turut memberi penekanan walaupun terdapat sebarang risiko vaksin AstraZeneca, ia mempunyai lebih banyak kebaikan bagi majoriti daripada mereka yang menerimanya.

Menurut  MHRA, terdapat 79 laporan kes darah beku yang dilaporkan dengan tahap platelet yang rendah setakat 31 Mac yang lalu. Kesemua kes ini berlaku selepas suntikan vaksin yang pertama dan 19 daripadanya membawa maut. Daripada 79 kes ini, 51 berlaku pada wanita, dan kebanyakannya di bawah umur 50 tahun. Tambah MHRA lagi, secara keseluruhannya jumlah wanita yang menerima vaksin lebih ramai berbanding lelaki.

Macam mana nak batalkan janji temu vaksin AstraZeneca di Malaysia

Aplikasi MySejahtera baru-baru ini telah menambah ciri “Helpdesk” baharu. Ciri ini diwujudkan bagi memudahkan orang ramai membatalkan atau mengubah tarikh vaksinasi AstraZeneca.

Adakah vaksin AstraZeneca  berkesan melawan varian India

Satu kajian telah mendapati bahawa dua dos Pfizer/BioNTech atau vaksin AstraZeneca boleh melindungi diri daripada varian COVID-19 yang pertama kali dikesan di India,dan juga varian yang kali pertama ditemui di  UK. Kajian itu menekankan perlunya dua dos, kerana satu dos vaksin tidak boleh memberikan perlindungan yang cukup. 

Pampasan vaksin COVID-19 di Malaysia

Kerajaan Malaysia telah bersetuju untuk memberi pampasan kepada individu yang mengalami kesan reaksi sampingan yang teruk disebabkan suntikan vaksin. Malah, dana sebanyak  RM10 juta telah diperuntukkan bagi tujuan ini, dan pampasan maksimum  sebanyak RM500,000 akan diberikan kepada individu yang terjejas oleh Agensi Pengurusan Benvana Negara (NADMA).  Individu yang perlu menjalani rawatan lanjut di hospital disebabkan reaksi terhadap suntikan vaksin akan layak menuntut pampasan sebanyak RM50,000 atau RM500,000 sekiranya ia melibatkan kecacatan kekal atau kematian.

BACA: 8 barang wajib ada di dalam rumah jika berlaku kecemasan

Mengapa mereka yang telah divaksin masih memakai pelitup muka?

Adakah anda dinasihatkan untuk memakai pelitup muka di kawasan awam dan mematuhi SOP selepas menerima dua dos vaksin  COVID-19? Ya, anda masih perlu melakukannya sehingga kita sudah mencapai imuniti kelompok atau herd immunity, yang mana sebanyak 80% populasi telah menerima vaksin. Berikut merupakan lima sebab mengapa anda perlu berbuat demikian:

• Vaksin mengambil masa untuk bertindak balas

Anda hanya akan mencapai kadar keberkesanan sebanyak 95% selepas dua minggu menerima suntikan dos kedua. Selepas dos pertama, anda hanya akan mendapat sebahagian respon imun.

• Vaksin tidak menjanjikan  100% perlindungan

Vaksin hanya menawarkan perlindungan sebanyak 94% hingga 95% . Anda mungkin berada dalam kategori 5% yang tidak bertindakbalas terhadap vaksin dan masih berisiko untuk dijangkiti COVID-19.

• Mereka yang divaksinasi boleh menjadi penyebar tidak bergejala

Pakar-pakar bimbang bahawa mereka yang telah divaksinasi masih lagi boleh dijangkiti tanpa gejala dan kemudian menyebarkannya kepada orang lain yang belum divaksin

• Kita masih perlu melindungi mereka yang tidak boleh menerima vaksin dan mempunyai masalah sistem imunisasi

Anda mungkin berasa sihat dan tidak bergejala tetapi kemungkinan nasib orang yang dijangkiti oleh anda tidak begitu baik. Ada yang mahukan suntikan vaksin tetapi tidak dibenarkan lagi buat masa ini contohnya mereka dengan reaksi alahan serta wanita mengandung. Dengan memakai pelitup muka, anda bukan sahaja melindungi diri sendiri malah melindungi keselamatan orang lain.

• Dos vaksin yang masih terhad

Populasi  Malaysia pada tahun 2021 ialah 32,776,194. Bagi mencapai imuniti kelompok atau herd immunity, 80% daripada populasi ini perlu menerima vaksin. Setakat 7 Jun, hanya seramai  2,503,655 orang yang menetap di Malaysia telah menerima sekurang-kurangnya satu dos vaksin. Ini hanya 7.64% daripada keseluruhan populasi yang sedia ada. Manakala, bilangan mereka yang sudah menerima vaksinasi penuh pula ialah hanya pada angka 1,135, 157 atau 3.46%.

Disunting oleh Rebecca Hani Romeli